Nieprześna: Irena Saława ma 80 lat, opiekuje się cmentarzem wojennym w Nieprześni

Irena Saława ma 80 lat, opiekuje się cmentarzem wojennym w Nieprześni

Ma 80 lat, ale siły i wigoru mógłby jej pozazdrościć niejeden młodzieniec. Irena Saława z Nieprześni od kilkudziesięciu lat opiekuje się grobami żołnierzy, którzy polegli podczas walk rozegranych w 1914 roku. O tych wydarzeniach opowiedziała jej matka, która była świadkiem operacji łapanowsko-limanowskiej. W Nieprześni, nieopodal ich rodzinnego domu, na wzgórzu zwanym Turkówką pozostały po niej 123 ciała żołnierzy różnych narodowości.

Pani Irena od kilkunastu lat dba o to miejsce. Opieka nad cmentarzem to obowiązek, ale i ciężka praca, której podjęła się kobieta.

- Trzeba pilnować, żeby się drzewa nie posiały, chwasty nie zarosły mogił. Cmentarz jest wśród drzew. Bez regularnej pracy bardzo szybko by zarósł - wyjaśnia.

Osiemdziesięciolatka zawsze może liczyć na pomoc najbliższych, lecz nadal wiele prac wykonuje własnymi rękoma.

- Trawę koszę ręczną kosą. Czyszczę murek, żeby nie porósł mchem, grabię liście, których w tym roku jest wyjątkowo dużo - opowiada kobieta.

Kobieta ma nadzieję, że kiedy jej już sił zabraknie, aby wspiąć się stromą ścieżką na szczyt pagórka, opiekę nad tym miejscem przejmie ktoś inny. W duchu marzy, że będzie to jej wnuk Mateusz, który od najmłodszych lat garnął się do pomocy podczas porządków tego miejsca.

- Często sam ze mną przychodził. Mówił, babciu, ja ci pomogę - opowiada pani Irena.

Kobieta, chcąc zachować pamięć o tym miejscu, nie tylko odwiedza je, lecz również prowadzi kronikę w której skrupulatnie zapisuje wszystkie wydarzenia związane z cmentarzem. Dzięki temu możemy poznać historię tej żołnierskiej nekropolii i ludzi, którzy spoczęli w tej ziemi. Wśród wpisów są również świadectwa osób, które odwiedziły ten cmentarz, a także zdjęcia, nierzadko z panią Ireną w roboczym ubraniu, która oderwana od pracy przy wojennych mogiłach stawała do zdjęcia, po czym szybko wracała do przerwanej czynności.

Dodatkowo od przeszło dwudziestu lat kobieta zamawia mszę św. w intencji poległych żołnierzy. Ks. Stanisław Jachym, proboszcz z parafii Sobolów, odprawia ją na miejscu pochówku żołnierzy. Również w tym roku na cmentarzu wojennym w Nieprześni odprawione zostało nabożeństwo. Osób, które w nim uczestniczą, każdego roku jest więcej.

- Mam nadzieję, że dzięki temu będziemy pamiętać o wszystkich cmentarzach wojennych, nie tylko o tym - mówi pani Irena.

Za swoją bezinteresowną pracę pani Irena otrzymała właśnie Złoty Medal Opiekuna Miejsca Pamięci. Przyznaje go Rada Ochrony Walk i Męczeństwa. Uroczystość wręczenia medalu odbyła się w Zespole Szkół Gminnych w Nieszkowicach Wielkich.

Irena Saława mieszka w Nieprześni od urodzenia. To jej ojcowizna. Tutaj dorastała, wychowywała dzieci. Teraz mieszkają tutaj również jej wnuki. Zarówno dzieci, jak i wnuki bardzo często towarzyszyły pani Irenie przy pracach na wojennym cmentarzu.

Mama przyprowadzała mnie w to miejsce
Miejsce to zajmuje szczególne miejsce w życiu kobiety. Jako mała dziewczynka przychodziła na groby nieznanych żołnierzy wspólnie z mamą, która była świadkiem tej tragiczniej w skutkach bitwy.

- Historię znam z opowieści. Mama była wówczas 12-letnią dziewczynką - mówi pani Irena. - Kiedy żołnierze rosyjscy opuścili wieś, wzięła swoją pięcioletnią siostrę za rękę i poszły zobaczyć, co się stało. Na miejscu było gęsto od trupów, leżeli jeden na drugim - kontynuuje kobieta. Ten widok na zawsze pozostał w pamięci. Od tamtej pory kobieta bardzo często odwiedzała to miejsce. Opiekowała się grobami, modliła za zapomnianych żołnierzy, zapalała świeczki.

Mała Irenka często towarzyszyła mamie podczas tych wizyt. - Często szłyśmy prosto z pola. Czasem tylko na chwilkę, żeby się pomodlić - wspomina pani Irena. - Ja już w tym wyrastałam i nie wyobrażam sobie, by nie odwiedzać tych biednych żołnierzy - kontynuuje ze łzami w oczach kobieta.

To nad grobami poległych pani Irena poznawała historię cmentarza.
- Mama opowiadała mi, jak chowano tych młodych chłopców. Ciała kładziono jedno na drugim. Tutaj leży ponad setka żołnierzy różnych narodowości - opowiada kobieta.

"Zachowaj mnie przy zdrowiu. Dodaj jeszcze sił i zdrowych rąk, bym mogła służyć tym żołnierzom i spełnić tę chrześcijańską posługę przy cmentarzu" - tymi słowami pani Irena rozpoczyna jedną ze swych kronik, w której spisuje historię cmentarza wojennego znajdującego się nieopodal jej domu. Kobieta od kilkunastu lat zajmuje się cmentarzem. Jest t to jej życiowy obowiązek. Jak sama mówi, chrześcijańska posługa.

Ciężka praca na cmentarzu
Pani Irena wyjaśnia, że obowiązek, którego się podjęła, to często ciężka praca, która musi być wykonywana regularnie. - Trzeba pilnować, żeby się drzewa nie posiały, chwasty nie zarosły mogił. Cmentarz jest wśród drzew. Bez regularnej pracy bardzo szybko by zarósł - tłumaczy pani Irena.

Kobieta ma osiemdziesiąt lat. Wychowała swoje dzieci, opiekowała się wnukami. Całe życie ciężko pracowała, jednak zawsze znajdowała czas na pracę przy grobach. Robi to do dziś. - Trawę koszę ręczną kosą. Czyszczę murek, żeby nie porósł mchem, grabię liście, których w tym roku jest wyjątkowo dużo. Plagą są również ślimaki - wyjaśnia kobieta.

- Dobrze, że mam pomoc w rodzinie - kontynuuje. Często osiemdziesięciolatce przy pracach na cmentarzu pomaga wnuk Mateusz. Teraz to dorosły mężczyzna, ale na cmentarz chodził z babcią już jako mały chłopiec.
- Wnuk mówi, babciu, ja ci pomogę. Mam nadzieję, że kiedy mi już sił zabraknie, to on będzie pamiętał o tym miejscu - mówi z nadzieją w głosie pani Irena.

Kobieta pomimo swojego wieku nadal dużo prac wykonuje sama. Dba nie tylko o czystość cmentarza, lecz również pamięta o tych, którzy w tym miejscu spoczywają. - Przynoszę tym biedakom świeże kwiaty z ogródka, zapalam znicze. Odmówię zdrowaśkę. Myślę, że oni również modlą się za mnie. To dzięki ich modlitwom nadal mam tak dużo sił - mówi wzruszona kobieta.

Trzeba było odnowić
Powojenny cmentarz wymagał remontu, który został zainicjowany przez panią Irenę. Kobieta wspólnie z mężem i sąsiadami 25 lat temu naprawiała zapadnięty mur ogradzający cmentarz. Materiał na remont dał samorząd gminy Bochnia, resztę pracy wykonali ludzie - 5 ton cementu poszło i 3 duże samochody żwiru. Tam nie ma dojazdu. Wszystko wysypali na naszym podwórku. A potem taczkami w górę woziłam. Wszystko własnymi rękami się robiło, ręcznie beton mieszaliśmy już obok cmentarza - opowiada pani Irena. - Często pracowaliśmy cały dzień. Córka przynosiła nam kawę, obiad. Pracowaliśmy i jedliśmy przy cmentarzu - kontynuuje kobieta.

Teraz miejsce to ukryte wśród drzew zaskakuje swoim wyglądem. Murek ogradzający cmentarz pomalowany na biało, drewniana furtka chroni przed nieproszonymi gośćmi. Równo przystrzyżona trawa, na każdej mogile kwiaty.
- W tym roku dużą część rosnących kwiatów niestety zjadły ślimaki - wyjaśnia pani Irena. - Ale staram się, żeby zawsze były choć świeże kwiaty we flakonie - kontynuuje.

Uchronić od zapomnienia
Pani Irena, chcąc zachować pamięć o tym miejscu, pisze kronikę. Dzięki temu możemy poznać historię cmentarza i ludzi, którzy spoczęli w tej ziemi.

Kronika to nie wszystko. Od przeszło dwudziestu lat co roku zamawia mszę w intencji poległych, która odbywa się na wojennym cmentarzu. W minioną niedzielę również modlono się nad mogiłami żołnierzy. Co roku osób odwiedzających to miejsce przybywa. Pani Irena wierzy, że pamiętających jest więcej, nie tylko ona.